TR
EN
DE
RU
AR
1/10
%50
Yukarıda yazan oranlar ilk başlangıçta hiçbir şey ifade etmeyebilir. Benim sizinle paylaşımım itibariyle ise çok önemli şeyler ifade etmektedir;
Her 10 kadından 1’inde Endometriozis mevcuttur
Hamile kalmada sorun yaşayan kadınların yaklaşık %50’sinde endometrioz bulunmaktadır.
Bu yazıda sizlere son zamanların en önemli konularından olan endometriozun, hamile kalmada zorluk ile ilişkisinden bahsedeceğim.
Endometriozis nedir, neden ve nasıl olur?
Rahim iç kısmını döşeyen tabaka “endometrium” adını alır. Normalde rahim boşluğunu döşer. Eğer bu “endometrium” tabakası olması gereken yerin dışında farklı bir yerde bulunursa buna “endometrioz” (endometriozis) denir.
Bulunduğumuz yüzyılda tıptaki gelişmelere rağmen hala bu garip durumun yani “endometrioz”un neden ve nasıl oluştuğu tam açıklanamamaktadır. Açıklamaya yönelik pek çok teori bulunmasına rağmen hiçbiri bu ilginç hastalığın oluşum nedeni tam söyleyemez. En sık kabul gören ise “adet kanaması döneminde rahim iç zarının tüplerden geriye, karın içine dökülmesi ve eğer bağışıklık sisteminin temizleyici gücü yok ise karın içinde yerleşmesi” teorisidir. Eğer bu yumurtalıklarda ise ve içi sıvı dolu bir kesecik halinde ise buna “endometrioma” veya “çikolata kisti” adı verilmektedir.
Endometrioz ve İnfertilite
Yapılan araştırmalar hamile kalmada güçlük yaşayan kadınların yaklaşık %50’sinde endometrioz saptanabildiğini göstermektedir. Bir başka araştırma sonucuna göre, endometriozu olan kadınların aylık gebe kalma şansı, olmayanlara göre yarı yarıya az. Peki nasıl oluyor da bu “tuhaf” durum gebe kalmada zorluk yaşatabiliyor? Aslında tam bir neden-sonuç ilişkisi ortaya konmuş değil. Bununla birlikte ileri sürülen nedenleri şöyle anlatabiliriz;
Endometrioz odağından salınan bazı maddelerin yumurta, sperm ve embriyo üzerine toksik (zehirli) etkileri: Endometrioz odaklarından salınan “proinflamatuar sitokin” adı verilen bazı maddeler, eşey hücrelerine (yumurta ve sperm) olduğu kadar embriyoya da toksik etki göstermektedir. Aşırı uyarılmış olan makrofaj adı verilen vücudumuzun “temizlik elemanları” spermi de ortadan kaldırabilmektedir.
Endometriozun neden olduğu yapışıklıklar / tüplerin tıkanması: Endometrioz odağından salınan (proinflamatuar) maddeler, yapışıklık uyarıcı etki yapabilmektedir. Bu durum yumurtalık ve tüplerin normal ilişkisini olumsuz etkileyebilmekte, yumurtanın salınıvermesini bozabilmekte, tüplerde tıkanıklık yaratarak yumurta ve sperm bir araya gelmesini engelleyebilmektedir. Oysa yumurtanın salınması, tüp içine alınması ve sperm ile bir araya gelmesi gebeliğin başlangıç aşamasıdır, bu aşamanın bozulması gebe kalma şansını da olumsuz etkilemektedir.
Endometrioma (çikolata kisti) nin yumurta kalitesini olumsuz etkilemesi: Tüp bebek uygulanan olgulardaki deneyimler, çikolata kisti olan kişilerden elde edilen yumurtaların kalitelerinin bozulabildiğini, döllenebilme olasılığının azaldığını ortaya koymuştur. Yumurtaların etrafında onu saran ve östrojen salgılayan, yumurtanın kalitesini de belirleyen çevre-hücreler (granulosa hücreleri) çikolata kisti olan kişilerde eriyip azalmaktadır.
Endometrioma (çikolata kisti) nın yumurtalıklardaki rezervin azalmasına neden olabilmesi: Yumurtalık rezervi, yani yumurtalıklarda mevcut yumurta sayısı gebelik şansı açısından çok önemlidir. Doğduğumuzda 2 milyon kadar olan toplam yumurta yaş ile birlikte giderek azalmaktadır. Endometrioma (çikolata kisti) olan kadınlarda yapılan çalışmalar, bu mevcut kistlerin saldıkları bazı maddeler ile yumurtalık rezervini azaltabildiğini göstermiştir. Bundan da öte, eğer kist ameliyatla çıkarılmak istenirse de –ne denli ince cerrahi teknik kullanılırsa kullanılsın- , diğer yumurtalık kistlerinden farklı olarak çikolata kistlerinin yumurtalığa iyice yapışık olması nedeniyle, sağlam dokudan kayıpla yumurtalık rezervi azalabilmektedir.
Endometrioz odağının saldığı bazı maddelerin bebeğin tutunmasında engel olabilmesi: Yine salınan bazı maddeler embriyonun rahime tutunmasına olumsuz etki yapabilmektedir. Ancak yapılan araştırmalar bunun rahim özelliğinden değil de embriyonun etkilenmesinden kaynaklandığını göstermiştir.
Endometriozun neden olduğu ağrının cinsellik üzerine olumsuz etkileri (ağrılı cinsel ilişki nedeniyle cinsel ilişkiden kaçınmak): Sadece endometriozun yol açtığı bölgesel problemler değil ama aynı zamanda neden olduğu ağrı da göreceli olarak gebelik şansını azaltabilmektedir. Derin endometriozu olan ve özellikle cinsel ilişki sırasında şiddetli ağrı duyan kadınlar –haklı olarak- cinsellikten uzaklaşmaktadır.
Yukarıda açıklamaya çalıştığım nedenlere dayanarak endometriozun gebelik açısından olumsuz olduğu görülmektedir. Ancak tüm bunlardan sonra şunu hatırlatmakta fayda var: “her endometrioz (çikolata kisti hastalığı) olan kadın çocuk sahibi olmada mutlaka zorluk yaşayacak” DENEMEZ.
Hepinize sağlıklı ve mutlu günler diliyorum
Prof Dr Ümit İnceboz / Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı / İRENBE
- Gönderiyi Paylaş
