• 22.07.2019

Çocuklar doÄŸumdan eriÅŸkin oluncaya dek sürekli bir geliÅŸim ve deÄŸiÅŸim içindedir. Bedensel geliÅŸimin yanı sıra her ay farklı beceriler kazanırlar.

GeliÅŸim basamakları ve hızı bireyler arasında farklılık gösterir. Bebeklerde kural olmamakla birlikte zekâ geliÅŸimi nörolojik geliÅŸime paraleldir; zeki çocuklar daha çabuk yürür, konuÅŸur.

OlgunlaÅŸma doÄŸuÅŸtan var olan bazı yetilerin ortaya çıkışıdır, örneÄŸin konuÅŸma ve yürüme yetileri insanın kalıtsal donanımında vardır zamanı gelince ortaya çıkarlar eÄŸitimle çocuÄŸu 6-7 ayda konuÅŸturmak veya yürütmek mümkün deÄŸildir.

ÖÄŸrenme ise olgunlaÅŸma sürecinde geliÅŸmeyi daha üst düzeylere çıkarır. KonuÅŸma yaşına gelmiÅŸ bir çocuk sözlü uyarıdan yoksun kalırsa konuÅŸma yavaÅŸ geliÅŸir. Hangi dilin öÄŸrenileceÄŸi çocuÄŸun çevresine baÄŸlıdır.

ÇocuÄŸun rutin kontrollerinde o ay için uygun davranışları yapıp yapmadığı kontrol edilerek psikososyal geliÅŸimi de deÄŸerlendirilir.

TEMEL GÜVEN DUYGUSU

Yeni doÄŸan bebek dış dünyaya uyum saÄŸlama sürecindedir. Ä°htiyaclarını aÄŸlayarak belirtir. YenidoÄŸan bebek koku alır, dokunmayı hisseder. Bebek aÄŸladığında anne ya da bakan kiÅŸi ona sevecenlikle yaklaşıp ihtiyaçlarını giderirse bebek deÄŸerli olduÄŸunu hisseder. Böylece bebekte temel güven duygusu geliÅŸir ki bu tüm yaÅŸamı etkiler BebeÄŸin temel ihtiyaçlarından biride kucaÄŸa alınmak sevilip okÅŸanmaktadır. KucaÄŸa alışır diye düÅŸünmemelidir; sevgi ile büyüyen çocuk saÄŸlıklı geliÅŸim gösterir. Güven duygusu geliÅŸen bebek zamanla beklemeyi öÄŸrenecektir.

Emzirme anne-bebek arasındaki psikolojik bağı güçlendirir. Emzirme sırasında dokunma, annenin kalp ritmi, sıcaklığı bebeÄŸin sakinleÅŸmesini ve güvende hissetmesini saÄŸlar.

1-2 aylık bebek anne-babasını tanır, onlara gülümseme ve agu sesi ile tanıdığını belli eder. Anne de konuÅŸarak, onunla ilgilenirse bebeÄŸin cevap vermek ister, böylece bebeÄŸin ilk sosyal iliÅŸki kurma becerisi geliÅŸmeye baÅŸlar.

Ä°lk 6 ay bebeÄŸin yüzü, annenin yüzünü yansıtır. Anne mutlu, huzurlu ise bebekte mutlu, anne endiÅŸeli ise bebekte gergin ve huzursuzdur. Bebekler annenin yüzüne bakar onun duygusunu hissedip kendi yüzlerinde yansıtırlar.

3. ayda sosyal gelişim başlar, bebek etrafındaki insan ve eşyaları izlemeye, nesneleri ayırt etmeye başlar. Kendisiyle ilgilenen kişilerle birlikte olmakta hoşlanır.

6 ayda aynada kendi yansımasını tanır. Anne veya bakan kiÅŸiyi tanımaya dokunmaya çalışır. Yüzyüze etkileÅŸimi tercih eder.

7-8. aylarda yabancıları ayırt etmeye baÅŸlar, tanıdık yüz ve sesleri tercih eder, yabancılardan korkma, kaçınma görülür. Basit oyunlar oynamaktan hoÅŸlanır.

9 aydan sonra kaybolan nesneyi arar, örtülen eÅŸyayı örtünün altında arar. Bu aylarda taklit becerisi de geliÅŸir. Taklit dil geliÅŸimi ve sosyal geliÅŸiminde birçok yeni beceriyi kazanmasını saÄŸlar. El sallar, baÅŸbaÅŸ yapar.

10-12 ayda tek başına hareket etme becerisi ile bebek dünyayı keÅŸfetmeye baÅŸlar. Kendinin ayrı bir birey olduÄŸunun bilincindedir. Bir yandan anneden veya bakıcıdan uzaklaşırken diÄŸer yandan onun orada olup olmadığını kontrol eder, oyun gibi sosyal etkileÅŸimlere çevresindekileri davet eder. Ä°lgilendiÄŸi nesneyi parmağı ile iÅŸaret ederek karşısındaki kiÅŸinin dikkatini aynı nesneye çekmeye çalışır ki bu ortak dikkat olarak adlandırılır. Ortak dikkat karşısındaki ile göz iliÅŸkisi kurma becerisini gerektirir, bu otistik çocuklarda yoktur.

8-15 aylar arasında sosyal duygusal geliÅŸim'' baÄŸlanma '' aracılığıyla gerçekleÅŸir. BaÄŸlanma güvenliÄŸi ve yaÅŸamda kalmayı saÄŸlayan evrensel bir yaÅŸama stratejisidir, bebeklikte baÅŸlayıp yaÅŸam boyu sürer. Ä°lk baÄŸ anne ya da bakım veren kiÅŸi ile kurulur. BebeÄŸin tehlike anında korunabileceÄŸi sığınak, çevresini keÅŸfetmede güvenli bir temel görevi görür. BebeÄŸin korku ya da kaygı sinyalleri bakım veren kiÅŸi tarafından fark edilip koruma ve rahatlık saÄŸlanır, dünyaya açılmasına öncülük eder.

SaÄŸlıklı baÄŸlanma için bakım veren kiÅŸinin tutarlı tepki veren ,duyarlı ,ulaşılabilir olmalısı gerekir..Güvenli baÄŸlanma geliÅŸtiren çocuklar bakım veren kiÅŸi yanında olmasa da stres durumunda yardımcı olacaklarından emindir.Sosyal becerileri daha yüksektir.

1-3 yaÅŸ arası çocuk inatçılığı, ısrarcılığı, paylaÅŸmayı bilmemesi nedeni ile zor bir çocuktur. Kendi yemeÄŸini yer, giyinmeye çalışır. Tuvalet eÄŸitimi 2 yaÅŸ çivarında kazanılır. Dil yeteneÄŸi bu yaÅŸlarda hızla geliÅŸir,18 ayda basit soruları kavrar, 3-50 sözcükten oluÅŸan bir daÄŸarcık oluÅŸur.2 yaşında iki sözcükten oluÅŸan cümle kurmaya baÅŸlar, basit zamirleri kullanmaya baÅŸlar. Çocuk 2 yaşından sonra konuÅŸmuyorsa deÄŸerlendirilmesi gerekir. Bu yaÅŸtaki çocuk hem annesine boyun eÄŸmek istemez hem de kaybetmekten korkar, çeliÅŸkili duygular gösterir. Bu yaÅŸlarda saldırganlık ortaya çıkar, istediÄŸi olmayan çocuk öfke nöbetleri geçirebilir. SoÄŸukkanlı ve tutarlı bir yaklaşımla onu sakinleÅŸtirmek gerekir.

Çocuklar belli kurallar ve sınırlar olduÄŸunda kendilerini daha rahat hissederler. Her istediklerini yapmak çocuÄŸa yarardan çok zarar verir.

Oyun çocuÄŸun saÄŸlıklı geliÅŸimi için gereklidir. Çocuklar oyunla öÄŸrenir ve iletiÅŸim kurarlar. 2-3 yaÅŸlara kadar birbirinin yaptığını taklit eder ancak birlikte oynamazlar 3 yaşından sonra birlikte oynamaya baÅŸlarlar, yaşıtlarıyla birlikte olmaktan hoÅŸlanırlar.

BebeÄŸinizle keyifli zaman geçirmek için;

• BebeÄŸinizi kucaklayın, masaj yapın, sevgi dolu sözler söyleyin.
• BebeÄŸinizle sık sık konuÅŸun, adını söyleyin, konuÅŸurken gözlerine bakın, mimiklerinizi abartın.
• BebeÄŸinizin görüÅŸ alanındaki objeleri hareket ettirin, farklı objeler gösterin.
• Ona ritm içeren ÅŸarkı ve ninniler söyleyin, Bebekler tekrardan hoÅŸlanırlar, aynı ÅŸarkıları tekrar dinlemekten bıkmazlar.
• Yüzünüzü elleriyle araÅŸtırmasına izin verin.
• Farklı ses ve görüntülerle tanışması için dışarı çıkarın gördüÄŸü ÅŸeyleri iÅŸaret edip adını söyleyin
• DeÄŸiÅŸik oyuncaklar verin.
• Masal ve öyküler anlatın.
• Gülümseyin, o gülümsediÄŸinde mutlu olduÄŸunuzu belli edin

Uz Dr Hale Yener / Çocuk SaÄŸlığı ve Hastalıkları Uzmanı / Ä°renbe