• 19.07.2019

Ağrılı Adet (Dismenore) Nedir?

Adet dönemlerinde pek çok kadında orta veya hafif derecede aÄŸrı olabildiÄŸi halde, yaklaşık 10 kadından birinde adet sancıları kiÅŸinin yaÅŸam kalitesini çok olumsuz etkileyecek dereceyi bulur, kiÅŸinin çalışma kapasitesini, ruhi durumunu belirgin derecede bozar. Kadın yaÅŸamında önemli olan bu sorunu soru-cevap yoluyla ele almaya çalışacağız.

Sancılı adet nedir?

Genellikle adet kanamasından 1-2 gün önce baÅŸlayan ve kanama baÅŸlangıcından sonraki 1-2 gün sonrasına dek devam eden, sıklıkla kasıklarda bazen uyluk iç kısımlarına doÄŸru yayılan kramp tarzında veya sızlayıcı tarzda aÄŸrıdır. Ancak önemli özellik olarak, bu aÄŸrılar kiÅŸiyi günlük yaÅŸamından, iÅŸinden gücünden alıkoyacak derecede hissedilir.

Sancılı adet hangi sıklıkta görülür?

Adet aÄŸrıları yaklaşık her iki kadında 1 mevcut olmakla birlikte, sancılı (ÅŸiddetli) adet (dismenore) yaklaşık 10 kadında 1 görülmektedir.

Sancılı adetlerin hangi ÅŸekilde görülür?

Sancılı adetler, nedenleri dikkate alındığında; altta yatan bir sebep olmayan (primer veya birincil) ve altta yatan bir nedene bağlı (sekonder veya ikincil) olarak isimlendirilirler.

Birincil Sancılı Adet (primer dismenore) nedir?

Sıklıkla ilk görülen adetten 1-2 yıl sonra baÅŸlayan ve altta yatan baÅŸkaca bir nedene baÄŸlanamayan sancılı adetlerdir. Nedeni rahim iç tabakasından salınan ve Prostaglandin adı verilen maddelerdir. Bu maddeler yumurtlama sonrası salınan progesteron hormonunun etkisinde salınır. Prostaglandin maddesi rahimde kasılma ve sonucunda aÄŸrıya neden olur. Dolayısı ile sancılı adetler yumurtlamalı periyotlarda görülür. Yaşın ilerlemesiyle birlikte veya doÄŸumdan sonra birincil sancılı adetlerin ÅŸiddeti azalır.

İkincil Sancılı Adet (Sekonder dismenore) nedir?

Üreme döneminin ilerleyen yıllarıyla ortaya çıkan ve genellikle zaman içinde daha belirginleÅŸen, ağırlaÅŸan sancılı adetlerdir. Ä°kincil sancılı adetler, altında yatan bir neden baÄŸlı ortaya çıkar. Ä°kincil sancılı adetler genellikle birincil olanlara göre daha uzun süre devam edici özelliktedir.

İkincil sancılı adet (Sekonder dismenore) nedenleri neler olabilir?

Ä°kincil sancılı adetlerin altında yatan nedenlerden en önemlileri ÅŸöyle sıralanabilir:

• Endometrioz: Endometriyum adı verilen rahim iç tabakasının, rahimin dışında yerleÅŸmesi durumu olan endometrioz ikincil sancılı adetlerin en önemli nedenlerindendir. Rahim dışı yerleÅŸim odakları, yumurtalıkların yüzeyi, rahimin arkası, mesanenin dışı kısmı, bağırsakların üzeri, vajen ile bağırsağın son kısmı arasındaki bölme gibi pek çok deÄŸiÅŸik yer olarak bulunabilir. Endometrioz odağı salgıladığı bazı maddeler ile ve yarattığı yangı ile önemli derecede aÄŸrı yapabilir.
• Adenomyoz: Endometriyum adı verilen rahim iç tabakasının rahim kası içinde yer alması halidir.  Burada da tedaviye dirençli kanamalar yanında adetlerde giderek artan aÄŸrı söz konusu olabilmektedir.
• Miyom: Rahimin kası olan miyometriyumu oluÅŸturan düz kas liflerinin çapraşık olarak dizilip tümör halini almasıyla kendini belli eden bu durumda, miyomun bulunduÄŸu yere baÄŸlı olmak üzere sancılı adetler görülebilir.
• Karın içi iltihabi durumların uzun süre içerisinde meydana getirdiÄŸi yapışıklıklar da sancılı adetlere yol açabilir.
• Rahim içi polipler: Rahim içerisinde küçük et parçaları tarzında bulunabilen polipler, sancılı adet nedeni olabilir
• Rahime veya vajene ait bazı anormallikler örneÄŸin adet kanın akışını engelleyecek tıkanıklıklar sancılı adet nedeni olabilir.

Ne zaman doktora başvurmalıyım?

EÄŸer;

• KiÅŸinin yaÅŸam kalitesini bozacak derecede
• Eskiden hissedilenden faklı (daha ÅŸiddetli veya daha farklı his yaratan ör. yırtılma tarzında)
• 2 veya 3 günden fazla süreli
• AÄŸrı kesiciye cevap vermiyor

durumlardan biri veya birkaçı varsa hekime baÅŸvurulmalıdır:

Sancılı adetlerden tanısal amaçlı neler yapılmalı?

Öncelikle aÄŸrının ne zaman baÅŸladığı, ÅŸekli, yaygınlığı, artıp artmadığı, ilaçlara ile geçip geçmediÄŸi gibi bilgiler muayene baÅŸlangıcından önce belirtilmelidir. Muayenede yukarıdaki ikincil sancılı adet nedenlerinin var olup olmadığı saptanmaya çalışılır. Ultrasonografi tanıda bu amaçla önemli bir yardımcıdır. Özellikle rahim iç tabakasının izlenmesi, rahime ait herhangi bir anormalliÄŸin araÅŸtırılması gibi amaçlar için oldukça faydalıdır. Ä°ltihabi durumun araÅŸtırılması için kan ve idrar testleri gerekebilir. Bazı durumlarda ise nedeni belirlemek için laparoskopi adı verilen anestezi altında karın boÅŸluÄŸunun gaz ile ÅŸiÅŸirilerek optik aletle incelenmesi iÅŸleminin yapılması gerekebilir.

Sancılı adetlerden nasıl kurtulabilirim, tedavide ne yapılabilir?

Öncelikle adet sancılarına yol açan bir neden olup olmadığının belirlenmesi önemlidir. EÄŸer böyle bir neden varsa bunun tedavisi yönüne gidilmelidir. EÄŸer birincil sancılı adetler varsa, sıcak uygulamaları (termofor) aÄŸrıyı geçici olarak azaltabilir. Ancak modern anlamda tedavide öncelikle aÄŸrı kesiciler (prostaglandin maddesi engelleyicileri, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar) önerilmektedir. EÄŸer bunlar ile baÅŸarılı olunmaz ise yumurtlamanın baskılanması amacıyla hekimlerin reçete edeceÄŸi doÄŸum kontrol haplarından büyük ölçüde fayda saÄŸlanmaktadır.

YaÅŸam kalitesi üzerine olan etkisi ile önemli olan sancılı adetler önemsenmeli, altında önemli sorunlar yatabileceÄŸi unutulmamalı ve hekime danışılmalıdır.

SaÄŸlık dolu günler dileÄŸiyle…

 

Prof. Dr. Ümit Ä°NCEBOZ / Kadın Hastalıkları ve DoÄŸum Uzmanı / Ä°RENBE