KRİYOPREZERVASYON:Hücrelerin ve dokuların sıfır derecenin altındaki ısılara kadar soğutularak bütün biyolojik aktivitelerinin durdurulması ve gelecekte kullanılması amacıyla saklanmasını ifade eder.
1984 yılında dondurulmuş-çözdürülmüş insan embriyosundan elde edilen ilk canlı doğum
1986 yılında dondurulmuş-çözdürülmüş insan oositinden elde edilen ilk canlı doğum
IVF laboratuvarında dondurma yapılan hücre ve dokuları sıralamak istersek:
*Gamet (oosit ve sperm)
*Testis ve over dokusu
*Embriyo (2PN-klivaj-blastosist)
Laboratuvarın başarısı kullanılan indüksiyon ajanlarına, mikromanipulasyon tekniğine, kültür mediumunun içeriğine, kültür ortamının pH - ısı ve sterilitesine bağlıdır. Dondurmanın başarısı ise gamet- embriyo -zigotun kalitesine, kullanılan malzemeye, kullanılan yönteme, yöntemi uygulayan kişinin tekniğine, becerisine ve steriliteye bağlıdır.
Dondurma yöntemleri: Yavaş dondurma (slow freezing) - vitrifikasyon
Yavaş dondurma dediğimiz slow freezing yöntemi geçmişte popüler olan bir yöntemdi. Fakat şimdi yerini daha modern bir yöntem olan vitrifikasyona bıraktı. Vitrifikasyon embriyoları şok bir şekilde aniden kristalleştirerek sakladığımız hızlı bir dondurma yöntemidir. Vitrifikasyonda embriyoların kalitelerinin korunması ve gebelik başarısı yavaş dondurmaya göre daha fazladır. Dondurma işlemi sonrasında embriyolar -196 derecede saklanmaktadırlar. Bu işlem IVF laboratuvarının önemli bir parçasıdır çünkü doktor ve hasta için önemli bir avantaj sağlar. Eğer iyi bir tüp bebek laboratuvarınız varsa aynı IVF siklusu içinde hastaya transfer edildikten sonra kalan embriyolar dondurularak saklanabilir yada hiç transfer etmeksizin bir sonraki siklusta çok daha iyi endometrium ortamı sağlandığında daha sonraki sikluslarında hastaya transfer etmek üzere tamamı dondurulabilinir.
Tabiki bu yöntemin en büyük avantajı tedavi sürecinin çok daha kolay ve ucuz olmasıdır. Tüp bebek denemesinde kullanılan ilaçların uygulanmasına ve yumurta toplama işlemine gerek yoktur, dolayısıyla hasta açısından çok daha basit, konforlu ve uygulaması kolay bir süreci beraberinde getirir. Hastamızın daha önceki denemesinde sağlıklı doğumu gerçekleşmiş ise kalan embriyoların dondurulması ikinci kez bebek sahibi olma sürecini çok kolay ve basit bir şekilde gerçekleştirmesini sağlar. Teorik olarak dondurulmuş embriyoların saklanma süresinin artması embriyo kalitesinin bozulmasına etki etmez.
Dondurulmuş embriyo transferiyle sağlıklı bebek sahibi olma şansı taze embriyo transferiyle aynı hatta çoğu zaman daha yüksektir.Transfer işlemi için bedenen ve ruhen annenin hazırlanması sürecinin sonuca katkısı oldukça fazladır.
Embriyo dondurmanın avantajlarından yararlanılması ancak IVF laboratuvarının iyi bir embriyo dondurma programına sahip olması ile mümkün olur. İyi bir embriyo dondurma programı da tüp bebek laboratuvarında embriyo dondurmak için yeterli sayıda iyi kalite embriyo gelişen kültür koşulları anlamına gelir. Embriyo dondurma ve çözdürme sonuçları tüp bebek laboratuvar kalitesi için iyi bir göstergedir.
Teknolojik imkanlarla birlikte bugün embriyo dondurma önerilen hasta profilinde de değişiklikler yaşanmaktadır. Geçmiş yıllarda belirli sayıda ve kalitede embriyosu olan çiftlere önerilen bu yöntem artık tek bir kaliteli embriyosu olan çiftlere de önerilebilmektedir. Önemli olan embriyonun gelişim düzeyi ve kalitesinin uygun olmasıdır.
Embriyo dondurma seçeneği sadece tedavi sonrası arta kalan embriyoları olan çiftlerin yanında tedavinin durdurulması veya ertelenmesi gereken durumlarda kullanılan etkin bir çözüm olmaktadır. Örneğin, Ovaryen Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS) adı verilen yani kadının tedavi gördüğü sırada yumurtalıklarının kullanılan hormon ve ilaçlara aşırı yanıt vermesi durumunda gelişen tüm embriyolar erken gelişim aşamalarında dondurularak saklanabilmektedir. Böylece hastanın klinik tablosu normale döner dönmez embriyolar çözülerek transfer işlemi gerçekleştirilmekte ve böylece yüksek gebelik oranları elde edilebilmektedir.
Bazı klinikler ayrıca yumurta gelişimi amacıyla hormon/ilaç kullanımı yüksek dozlarda olan ve bu sebep ile rahim içi zarının embriyoyu tutma kapasitesinin düştüğünü düşündükleri olgularda veya tedavi sırasında rahimde gözlenen ve embriyonun tutunmasını engelleyici yapıların varlığında (myom, polip vb.) da embriyo dondurmadan yararlanmaktadır. Bu durumda tüm embriyolar dondurulmakta ve problemlerin/engellerin ortadan kaldırılmasından sonra rahim daha sağlıklı ve doğal ortamına ulaşınca embriyolar çözülerek transfer edilmektedir. Bu yöntemle de yüksek gebelik oranları elde etmek mümkün olabilmektedir.
Embriyo dondurma yönteminin faydalı olduğu bir başka yaklaşım ise embriyolarında genetik tanı yapılması planlanan çiftlerdir. Yüksek genetik bozukluk riski taşıyan fakat tedavide sınırlı sayıda yumurta ve embriyo elde edilebilen çiftlerde gelişen embriyolar dondurulabilmekte, birden fazla kez yumurta geliştirme ve embriyo elde etme işlemlerinden sonra dondurularak biriktirilen embriyolar birlikte genetik inceleme aşamasına alınmaktadır. Böylece genetik test maliyeti de ciddi oranda azaltılabilmektedir.
Dondurulan embriyolar beş seneye kadar çiftlerin yazılı izni alınması koşuluyla saklanabilmektedir. Fakat Sağlık Bakanlığı’na dilekçe ile uzatma talebinin iletilmesi halinde bu sürenin uzatılabileceği de belirtilmiştir.
Birden fazla kez aynı embriyo canlılığını koruması ve sağlıklı olması şartıyla dondurulup –çözdürülüp saklanabilmektedir.
2 kez dondurulup çözdürülen embriyoları ile sağlıklı bebek dünyaya getiren hastamızın tüp bebek sürecini kendi aktarımı ile size iletmek istiyorum.
‘’Öncelikle bu yazımda umudunu kaybetmiş evlat hasretiyle yanan annelere umut aşılamak istediğimi belirtmek istiyorum.
Herkesin hikayesi birbirine benzer aslında... Kimi yaşadıklarını yaşayanlarla karşılaşır, kimide henüz yaşamadığı kaderi yaşayanları tanır farkında olmadan başına gelmeyeceğini düşünerek…
Benim sürecim ise böyle bir hikaye, yani ‘’Aaa bu da nasıl bir şeymiş,bu nasıl oluyor’’dediğim her şeyi yaşadım hayatta…
Eşimle büyük bir aşk ve sevgi ile evlendik. İlk senelerde bebek düşünmedim yaşım ilerlemeye ve çevremdeki arkadaşlarım bebek sahibi olmaya yada çocuklarından bahsetmeye başlayınca bende anne olma isteği artınca önce denemelerimiz oldu her adet dönemimde bir üzüntü ile sonuçlanınca kendimizi bir tüp bebek merkezinde bulduk hiç araştırmadan. Tüp bebek nedir? Ekibin önemi, doktorun önemini hiç bilmeden ilk deneme hüsran ile sonuçlandı. 3 kez İstanbul’daki merkezlerde denemelerimizde hüsranla sonuçlanınca artık çok yorulmuştum. Biraz ara verip merkez araştırdım, derken kendimi İrenbe ekibine teslim ettim ve çok rahattım son denememdi, artık denemeyecektim. Stresten uzak her şeyi oluruna bıraktım. 2010 yılında 9 adet sağlıklı döllenen yumurtam vardı. 2 tanesi yola devam etmedi, 7 tanesi benimleydi. Transfer günü geldi 3.gün embriyolarımdan 2 tanesi transfer edildikten sonra geri kalan embriyolarım donduruldu. Ben transfer sonrası 12 gün boyunca çok rahattım kendimi hazır hissediyordum. Kendimi hiçbirşeyden kısıtlamadım. Günlük yaşantıma devam ettim ve beklenen gün geldi ama içimden hep oldu bu sefer diyordum. Sonucum çıkıp hamile olduğumu söylediklerindeki duygularımın tarifi imkansız, eşimle birbirimize sarılıp ağladık çok mutlu olduk. Oğlumu 41. haftada kucağıma aldığımda 39 yaşındaydım. Çok şükür bugünlerime ve arkasından kardeşi olsun istedim, oğlumun. 2010 yılında dondurulan embriyolarım 2013 yılında çözdürme işlemi gerçekleşti fakat ben hem çocuğum ile ilgilenip hemde tedaviye konsantre olamadım ve ilaçlarımın bir kısmını kullanmayı unutmuşum ve doktoruma da iletmedim çünkü farkında bile değildim yanlışlık yaptığımın. O denemem benim hatam nedeniyle olumsuz sonuçlandı. Çözdürülen embriyolarımdan 5.gün 1. Kalite blastosist gelişti ve tekrar -196 derecede geri donduruldu. Evet bir sonraki ay tekrar çözdürme siklusuna hazırlandım ve tekrar çözdürüldüğünde blastosistim oldukça sağlıklı çıktı. Mucize bebeğim, 2.oğluma hamile kaldığımda 7 aylık oğlumu kucağımdan hiç indirmeyen, devamlı koşuşturan dikkat etmeyen ben, yine hamile kalmıştım. 41.haftada 41 yaşında 2.kez anne olma mutluluğunu yaşadım. Allahımın bir lütfuydu bu çünkü onlar dünyaya gelecekti sadece vakti ve zamanı vardı o gün bugündü. Şükürler olsun bugün iki evladım var, Allahım onları bana, beni onlara bağışlasın… Yeter ki isteyelim en büyük tavsiyem, lütfen umudunuzu yitirmeyin. Her an içimdeki en büyük duam Allahım isteyen herkese nasip etsin… Aşkla-Sevgiyle’’
Büyük sonuçlar küçük dokunuşlarda saklıdır…
Zerrin Sertkaya / Embriyolog / İRENBE
- Gönderiyi Paylaş